Lăng Ông Cồn Tàu tọa lạc tại ấp Cồn Tàu, xã Trường Long Hòa, thị xã Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh, cách thành phố Trà Vinh khoảng 52 km về hướng đông và cách trung tâm thị xã Duyên Hải khoảng 13 km về hướng đông bắc.
Lăng Ông Cồn Tàu được xây dựng vào năm 1870, lăng thờ Ông Nam Hải (cá Ông), vị thần hộ mệnh của ngư dân miền biển và là một biểu tượng gắn liền với đời sống tinh thần của ngư dân nơi đây. “Nam Hải Đại Tướng Quân” – theo tín ngưỡng dân gian – chính là cá Ông, hay còn gọi là cá voi. Người dân ven biển tin rằng cá Ông chính là vị thần hộ mệnh, thường giúp tàu thuyền vượt qua sóng to gió lớn và mang lại mùa cá bội thu.
Lăng Ông tọa lạc trên một vùng đất cao ráo thuộc ấp Cồn Tàu – nơi được bao quanh bởi sông nước và những hàng dừa xanh mát. Kiến trúc của Lăng mang đậm nét truyền thống Nam Bộ với mái ngói âm dương, cột gỗ chạm trổ tinh xảo và gian chính điện uy nghiêm. Bên trong, quý khách sẽ thấy bàn thờ Ông Nam Hải, cùng nhiều hiện vật như xương cá voi, bài vị, long đình… được người dân gìn giữ qua nhiều thế hệ.
Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Lăng Ông Cồn Tàu đóng vai trò quan trọng trong phong trào cách mạng tại địa phương. Nơi đây từng được sử dụng làm hội quán để tập hợp thanh niên tiền phong luyện tập võ nghệ, làm kho chứa lúa gạo tiếp tế cho Trung Bộ, nơi giam giữ tù binh và làm trường huấn luyện cán bộ dân quân của Xứ ủy Nam Bộ. Đặc biệt, trong giai đoạn Trà Vinh mở bến tiếp nhận vũ khí từ miền Bắc theo “Đường Hồ Chí Minh trên biển,” lăng trở thành địa điểm cất giấu vũ khí quan trọng.
Với những giá trị lịch sử và văn hóa đặc biệt, ngày 23/12/2015, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận Lăng Ông Cồn Tàu là di tích lịch sử cấp quốc gia.
Hằng năm, vào ngày 15 tháng 7 và ngày 15 tháng 2 âm lịch, tại lăng diễn ra các lễ hội truyền thống với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách tham gia.
Ngoài giá trị tín ngưỡng, Lăng Ông Cồn Tàu còn là minh chứng cho sự gắn bó lâu đời giữa con người với biển cả, thể hiện lòng biết ơn thiên nhiên và ước nguyện hòa hợp giữa trời – đất – người.
Thị đoàn Duyên Hải
