Chùa Tà Ốt, hay còn gọi là Chùa Sālavana, là một trong những di tích lịch sử cấp tỉnh của tỉnh Trà Vinh. Tọa lạc tại ấp Xóm Lớn, xã Châu Điền, huyện Cầu Kè, chùa Tà Ốt không chỉ là một địa điểm tôn giáo quan trọng mà còn là biểu tượng của tình đoàn kết giữa các dân tộc Kinh và Khmer, góp phần vào cuộc chiến chống lại kẻ thù xâm lược và bảo vệ độc lập dân tộc.
Chùa Tà Ốt được khởi công xây dựng vào ngày 10 tháng 4 năm 1736 (dương lịch), tức năm 2280 theo Phật lịch. Theo tài liệu ghi chép, chùa được thành lập bởi vị sư đầu tiên khi ông đến vùng đất này và thấy nơi đây có một khu rừng rộng lớn với cây cối um tùm. Từ đó, ông đã quyết định đặt tên chùa là Sālavana, trong tiếng Pali có nghĩa là “rừng tha la”. Tuy nhiên, người dân địa phương thường gọi chùa là Tà Ốt – trong tiếng Khmer, “Tà” có nghĩa là ông, và “Ốt” là tên riêng của vị sư đầu tiên này. Cách gọi này thể hiện lòng biết ơn và tôn kính của người dân đối với công đức to lớn của ông.
Bên cạnh hai tên gọi trên, chùa còn được người dân gọi là Chùa Xóm Lớn, dựa theo tên ấp Xóm Lớn của xã Châu Điền, nơi chùa tọa lạc.
Chùa Tà Ốt mang đậm nét kiến trúc đặc trưng của chùa Khmer Nam Bộ. Khuôn viên chùa rộng rãi, bao gồm nhiều công trình kiến trúc cơ bản như hàng rào, cổng chùa, tháp cốt, sa la, tăng xá và chính điện.
Cổng chùa được xây dựng quay mặt về hướng Nam, làm bằng xi măng cốt thép theo phong cách kiến trúc truyền thống của người Khmer. Bước qua cổng, bạn sẽ thấy chính điện nằm bên phải, hai bên hông và đối diện chính điện là các dãy sa la, tăng xá và trường học, nơi diễn ra các hoạt động tôn giáo, lễ hội và giảng dạy chữ Khmer cho các vị sư cũng như con em trong vùng.
Ảnh: Lối vào chùa Tà Ốt
Chính điện của chùa được xây dựng trên một mảnh đất hình chữ nhật theo hướng Đông Tây. Nền chính điện có hai bậc, xung quanh có hàng rào bao quanh. Mặt trước và mặt sau của chính điện có hai lối lên, trong khi hai mặt hông mỗi bên chỉ có một lối lên. Chính điện có bốn cửa ra vào, mỗi bên mặt trước và sau có hai cửa.
Ảnh: chánh điện chùa Tà Ốt
Mái chính điện được xây dựng theo hệ thống mái tam cấp, với hai mái trên cùng dốc và cao hơn các mái còn lại. Các diềm mái được đúc hình con rồng (phu chông), với thân rồng xoải dài theo bờ dải và vảy uốn cong ngược lên, tạo cảm giác mái nhẹ nhàng và cao vút. Trên các đầu cột bao quanh bên ngoài chính điện, tượng Key no với hai cánh tay mềm mại nhưng mạnh mẽ được gắn vào để chống đỡ mái. Đặc biệt, các đầu cột ở góc chính điện đều được gắn tượng chim Krud. Sự kết hợp giữa tượng Key no và chim Krud không chỉ thể hiện tính vững chắc của kiến trúc mà còn tăng thêm vẻ đẹp và sự tôn nghiêm cho nơi thờ Phật.
Không chỉ là một ngôi chùa tôn giáo, Chùa Tà Ốt còn là biểu tượng của tình đoàn kết giữa đồng bào Kinh và Khmer. Trong suốt hai cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, chùa đã trở thành nơi trú ẩn và hỗ trợ cho quân cách mạng. Các vị sư cùng với bà con Phật tử tại chùa đã hết lòng giúp đỡ quân cách mạng, góp phần quan trọng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Chùa Tà Ốt không chỉ là một trung tâm tôn giáo mà còn là trung tâm văn hóa, giáo dục của cộng đồng. Tại đây, các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Khmer được bảo tồn và truyền lại cho các thế hệ sau. Chùa cũng là nơi diễn ra các hoạt động giáo dục, giảng dạy chữ Khmer, giúp bảo tồn ngôn ngữ và văn hóa Khmer trong cộng đồng.
Với những giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc đặc sắc, Chùa Tà Ốt đã được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh vào ngày 24 tháng 7 năm 2020, theo Quyết định số 2805/QĐ-UBND của Chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh. Sự công nhận này không chỉ ghi nhận những đóng góp của chùa trong lịch sử dân tộc mà còn khẳng định vai trò quan trọng của chùa trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Khmer.
Chùa Tà Ốt, với lịch sử hơn 200 năm tồn tại và phát triển, không chỉ là nơi thờ cúng linh thiêng mà còn là biểu tượng của tình đoàn kết giữa các dân tộc tại vùng đất Trà Vinh. Với kiến trúc độc đáo và vai trò lịch sử quan trọng, chùa đã trở thành một trong những điểm đến văn hóa, tâm linh không thể bỏ qua khi du khách đến thăm Trà Vinh. Sự kết hợp giữa yếu tố tôn giáo, lịch sử và văn hóa đã biến Chùa Tà Ốt thành một di sản quý báu, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa của tỉnh Trà Vinh nói riêng và đất nước Việt Nam nói chung.
Chùa Tà Ốt – Di tích lịch sử cấp tỉnh
Chùa Tà Ốt, hay còn gọi là Chùa Sālavana, là một trong những di tích lịch sử cấp tỉnh của tỉnh Trà Vinh. Tọa lạc tại ấp Xóm Lớn, xã Châu Điền, huyện Cầu Kè, chùa Tà Ốt không chỉ là một địa điểm tôn giáo quan trọng mà còn là biểu tượng của tình đoàn kết giữa các dân tộc Kinh và Khmer, góp phần vào cuộc chiến chống lại kẻ thù xâm lược và bảo vệ độc lập dân tộc.
Chùa Tà Ốt được khởi công xây dựng vào ngày 10 tháng 4 năm 1736 (dương lịch), tức năm 2280 theo Phật lịch. Theo tài liệu ghi chép, chùa được thành lập bởi vị sư đầu tiên khi ông đến vùng đất này và thấy nơi đây có một khu rừng rộng lớn với cây cối um tùm. Từ đó, ông đã quyết định đặt tên chùa là Sālavana, trong tiếng Pali có nghĩa là “rừng tha la”. Tuy nhiên, người dân địa phương thường gọi chùa là Tà Ốt – trong tiếng Khmer, “Tà” có nghĩa là ông, và “Ốt” là tên riêng của vị sư đầu tiên này. Cách gọi này thể hiện lòng biết ơn và tôn kính của người dân đối với công đức to lớn của ông.
Bên cạnh hai tên gọi trên, chùa còn được người dân gọi là Chùa Xóm Lớn, dựa theo tên ấp Xóm Lớn của xã Châu Điền, nơi chùa tọa lạc.
Chùa Tà Ốt mang đậm nét kiến trúc đặc trưng của chùa Khmer Nam Bộ. Khuôn viên chùa rộng rãi, bao gồm nhiều công trình kiến trúc cơ bản như hàng rào, cổng chùa, tháp cốt, sa la, tăng xá và chính điện.
Cổng chùa được xây dựng quay mặt về hướng Nam, làm bằng xi măng cốt thép theo phong cách kiến trúc truyền thống của người Khmer. Bước qua cổng, bạn sẽ thấy chính điện nằm bên phải, hai bên hông và đối diện chính điện là các dãy sa la, tăng xá và trường học, nơi diễn ra các hoạt động tôn giáo, lễ hội và giảng dạy chữ Khmer cho các vị sư cũng như con em trong vùng.
Ảnh: Lối vào chùa Tà Ốt
Chính điện của chùa được xây dựng trên một mảnh đất hình chữ nhật theo hướng Đông Tây. Nền chính điện có hai bậc, xung quanh có hàng rào bao quanh. Mặt trước và mặt sau của chính điện có hai lối lên, trong khi hai mặt hông mỗi bên chỉ có một lối lên. Chính điện có bốn cửa ra vào, mỗi bên mặt trước và sau có hai cửa.
Ảnh: chánh điện chùa Tà Ốt
Mái chính điện được xây dựng theo hệ thống mái tam cấp, với hai mái trên cùng dốc và cao hơn các mái còn lại. Các diềm mái được đúc hình con rồng (phu chông), với thân rồng xoải dài theo bờ dải và vảy uốn cong ngược lên, tạo cảm giác mái nhẹ nhàng và cao vút. Trên các đầu cột bao quanh bên ngoài chính điện, tượng Key no với hai cánh tay mềm mại nhưng mạnh mẽ được gắn vào để chống đỡ mái. Đặc biệt, các đầu cột ở góc chính điện đều được gắn tượng chim Krud. Sự kết hợp giữa tượng Key no và chim Krud không chỉ thể hiện tính vững chắc của kiến trúc mà còn tăng thêm vẻ đẹp và sự tôn nghiêm cho nơi thờ Phật.
Không chỉ là một ngôi chùa tôn giáo, Chùa Tà Ốt còn là biểu tượng của tình đoàn kết giữa đồng bào Kinh và Khmer. Trong suốt hai cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, chùa đã trở thành nơi trú ẩn và hỗ trợ cho quân cách mạng. Các vị sư cùng với bà con Phật tử tại chùa đã hết lòng giúp đỡ quân cách mạng, góp phần quan trọng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Chùa Tà Ốt không chỉ là một trung tâm tôn giáo mà còn là trung tâm văn hóa, giáo dục của cộng đồng. Tại đây, các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Khmer được bảo tồn và truyền lại cho các thế hệ sau. Chùa cũng là nơi diễn ra các hoạt động giáo dục, giảng dạy chữ Khmer, giúp bảo tồn ngôn ngữ và văn hóa Khmer trong cộng đồng.
Với những giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc đặc sắc, Chùa Tà Ốt đã được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh vào ngày 24 tháng 7 năm 2020, theo Quyết định số 2805/QĐ-UBND của Chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh. Sự công nhận này không chỉ ghi nhận những đóng góp của chùa trong lịch sử dân tộc mà còn khẳng định vai trò quan trọng của chùa trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Khmer.
Chùa Tà Ốt, với lịch sử hơn 200 năm tồn tại và phát triển, không chỉ là nơi thờ cúng linh thiêng mà còn là biểu tượng của tình đoàn kết giữa các dân tộc tại vùng đất Trà Vinh. Với kiến trúc độc đáo và vai trò lịch sử quan trọng, chùa đã trở thành một trong những điểm đến văn hóa, tâm linh không thể bỏ qua khi du khách đến thăm Trà Vinh. Sự kết hợp giữa yếu tố tôn giáo, lịch sử và văn hóa đã biến Chùa Tà Ốt thành một di sản quý báu, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa của tỉnh Trà Vinh nói riêng và đất nước Việt Nam nói chung.
Huyện đoàn Cầu Kè
