Di tích lịch sử cấp tỉnh – Niềm tự hào của quê hương Trà Vinh
Di tích Đồng Khởi Mỹ Long tọa lạc tại khóm I, thị trấn Mỹ Long, huyện Cầu Ngang, tỉnh Trà Vinh. Đây là một trong những “địa chỉ đỏ” tiêu biểu, ghi dấu một sự kiện lịch sử hào hùng của phong trào cách mạng miền Nam trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Với giá trị lịch sử sâu sắc, di tích này đã được Ủy ban Nhân dân tỉnh Trà Vinh công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh theo Quyết định số 2225/QĐ-UBND ngày 25/10/2019.
Hình 1. Bia Đồng Khởi Mỹ Long
Di tích mang tên Đồng Khởi Mỹ Long – gắn liền với sự kiện Đồng khởi diễn ra vào ngày 14/9/1960 tại vùng đất Mỹ Long. Sự kiện này là kết quả từ việc thực hiện Nghị quyết 15 của Trung ương Đảng và sự chỉ đạo sát sao của Xứ ủy, liên Tỉnh ủy Nam bộ. Ngày 08/9/1960, tại rừng Lương Cầu, xã Long Toàn, Thường vụ Tỉnh ủy Trà Vinh đã quyết định phát động phong trào Đồng khởi đồng loạt trên toàn tỉnh, chọn huyện Cầu Ngang làm trọng điểm, xã Mỹ Long làm điểm chỉ đạo trực tiếp.
Trong chiến dịch này, đồng chí Phạm Văn Kiết (Năm Vận) – Phó Bí thư Tỉnh ủy được giao nhiệm vụ trực tiếp kiểm tra, chỉ đạo; đồng chí Nguyễn Trường Thọ (Năm Ròm) – Bí thư xã Mỹ Long nhận chỉ thị từ Bí thư Tỉnh ủy Trần Văn Long (Mười Dài): “Bằng bạo lực chính trị quần chúng kết hợp binh vận và du kích nổi dậy lấy đồn giành cho được chính quyền về tay nhân dân giải phóng xã.”
Hình 2. Hình ảnh biểu tưởng ngọn lửa đồng khỏi
Vào đêm 13/9/1960, hàng ngàn quần chúng nhân dân từ các xóm đã tập trung tại nhà chị Ba Thơi – ngã ba Máy chà, ấp Nhứt để dự buổi mít tinh thị uy. Đến sáng ngày 14/9, lực lượng du kích và dân quân Mỹ Long đã siết chặt vòng vây, phát loa kêu gọi binh lính đầu hàng. Trận đánh ác liệt đã khiến ba người anh dũng hy sinh gồm: chị Chính Thẩm, anh Tư Pháo và anh Ba Nhiên; cùng 14 người khác bị thương. Tuy nhiên, với chiến thuật nghi binh, kết hợp giữa các lực lượng xung kích và quần chúng, ta đã buộc địch đầu hàng, giành lại chính quyền lúc 17 giờ ngày 15/9/1960. Kết quả, ta bắt sống 40 tên dân vệ, thu giữ 32 khẩu súng, cùng nhiều đạn dược, quân trang và thiết bị chiến tranh.
Ngay sau đó, địch tổ chức phản kích nhằm tái chiếm Mỹ Long. Ngày 17/9, lính quận từ Cầu Ngang kéo ra nhưng bị trung đội du kích do các đồng chí Nguyễn Văn Bông, Nguyễn Văn Chói, Nguyễn Văn Đủ chỉ huy phục kích tiêu diệt 8 tên, thu 3 khẩu súng và bắt sống 1 tên. Ngày 18/9, một cuộc phản công quy mô lớn hơn với hai đại đội Bảo an được tiến hành. Trận địa phục kích của ta tại ngã ba Máy chà đã gây thiệt hại cho địch, nhưng do lực lượng chênh lệch, đồng chí Nguyễn Văn Chói đã anh dũng hy sinh và bị địch bắt, cắt đầu đem về thị uy ở Bùng Binh – hành động tàn bạo nhằm răn đe phong trào cách mạng. Đến ngày 21/9/1960, địch mới có thể tái chiếm lại được đồn Mỹ Long.
Hình 3. ĐVTN đến tham quan và được nghe giới thiệu về di tích Đồng Khởi Mỹ Long
Cuộc Đồng khởi Mỹ Long là một dấu mốc quan trọng trong lịch sử đấu tranh cách mạng của nhân dân Trà Vinh. Sự phối hợp chặt chẽ, khéo léo giữa đấu tranh vũ trang, chính trị và binh vận đã thể hiện bản lĩnh và trí tuệ của Chi bộ và nhân dân xã Mỹ Long. Chiến thắng này không chỉ giải phóng xã nhà, mà còn phá vỡ một mắt xích quan trọng trong hệ thống kềm kẹp của địch ở Cầu Ngang nói riêng và toàn tỉnh nói chung.
Hình 4. ĐVTN thăm nhà Bia ghi danh liệt sĩ trong khuôn viên di tích
Ngày nay, Di tích Đồng khởi Mỹ Long là một điểm đến mang giá trị giáo dục lịch sử sâu sắc, là nơi để các thế hệ hôm nay và mai sau ôn lại truyền thống yêu nước, tinh thần cách mạng kiên cường bất khuất của cha ông.
Huyện đoàn Cầu Ngang
